Centar za edukaciju-BiH

Deni i Suzan Sigentaler, medicinski herbalisti sa višedecenijskim iskustvom u oblasti kineske medicine, kako kliničkim tako i predavačkim, otkrivaju nam svojim kritičkim osvrtom, šta to farmaceutske kompanije ne žele da znamo o herbalnoj medicini. Llekovito bilje ima dugu istoriju u liječenju, a u okviru tradicionalne kineske medicine, pisana istorija herbalne medicine ide unazad više od 2000 godina...

A sve to uz činjenicu da i zapadnjački herbalisti koriste “trave” jednako dugo u tretmanu raznih zdravstvenih smetnji. Dobro su poznate karakteristike bijelog luka, kamilice, mente, lavande i drugog bilja. Interes za ljekovito bilje je ponovo u zamahu i to prvenstveno od strane farmaceutske industrije, koja uvijek traga za “novim lijekovima” i efikasnijim supstancama za liječen****lesti, za koje nema ili postoji vrlo malo lijekova.

Uzimajući u obzir dugu tradiciju upotrebe biljnih lijekova i značajnog korpusa dokaza njihove efikasnosti, zbog čega nismo ohrabrivani da koristimo prednosti Tradicionalne biljne medicine, umesto sintetičkih, nekompletnih kopija bilja, zvanih lijekovi, imajući u vidu milione dolara koji se troše u potrazi za ovim, naizgled nedostižnim, tvarima?

Bilje se smatra pravim blagom u drevnim kulturama i u krugovima herbalista, a mnoge takozvane trave, zlata vrijede. Maslačak, gavez, digitalis (pustikara), mak, Silybum marianum, kopriva i mnoge druge, imaju dobro istražene i utvrđene ljekovite kvalitete koji imaju svega nekoliko rivala, ako uopšte, na strani farmaceutske industrije. Mnoge od njih, zapravo, čine osnov za farmaceutske lijekove.

Istraživanje ljekovitih svojstava bilja kao što je smjerni maslačak, trenutno provode naučnici sa Royal Botanical Gardens, u zapadnom Londonu i oni veruju da bi to mogao biti izvor spasonosnih lijekova za oboljele od kancera, a to sugerišu i rani testovi. Njihov rad, koji fokusira antikancerozne karakteristike maslačka, a koji takođe ima istoriju u tretmanu bradavica – deo je jednog mnogo većeg projekta istraživanja prirodnih ljekovitih svojstava britanskog bilja i cveća.

Profesor Monik Simonds, šef grupe za Održivo korišćenje bilja zapadnog Londona, naglasila je: "Mi ne provjeravamo nasumično potencijalna ljekovita svojstva biljaka, već proučavamo one za koje znamo da imaju dugu istoriju upotrebe u liječenju određenih zdravstvenih tegoba.”

“Njih ćemo ispitivati kako bismo za potrebe liječenja otkrili aktivne sastojke koje one sadrže.”
Nažalost, kako često biva, ova grupa naučnika traži aktivne sastojke, koji se kasnije mogu sintetisati i uvesti u farmaceutske lekove. Ovo nije tradicionalni način korišćenja i njihove funkcije se neizbježno mijenjaju kada se ti aktivni sastojci koriste izolovani. Isto kao kad bismo rekli da je jedini važan dio automobila – motor, i da ništa drugo više nije potrebno.

Čemu uopšte potreba za izolovanjem “aktivnih sastojaka”?

Kao naučnik, mogu da razumijem potrebu za naučnim utvrđivanjem toga da određena biljka liječi određenu bolest, patogen ili šta već i potrebu da se zna zašto i kako to radi. Ali, ovde postoji jedno veliko ALI, kao doktor Kineske medicine, takođe razumijem i proces biranja i prepisivanja KOMBINACIJA bilja, koje imaju sinergički efekat u terapiji ne samo oboljenja već i osnovnog stanja u pozadini, kao i osobu sa bolešću. To je velika razlika i ne nešto što se lako ispituje uz upotrebu standardne naučne metodologije.

Što se tiče anegdotskih dokaza, koji, na kraju, svi imaju svoju istoriju od više hiljada godina, njih izgleda da moje cijenjene kolege izbegavaju. Radije nego što pokušavaju da izoluju aktivnu supstancu(e), zašto ne ispitati ovo bilje, koristeći znanje profesionalnih herbalista, na pacijentima in vivo, uz upotrebu mnoge tehnologije koja je dostupna istraživačima i medicinskim dijagnostičarima - zašto i na koji način način ovo bilje utiče na ljude - pre nego u epruveti ili na laboratorijskim pacovima i miševima (koji, usput, nisu isto što i čovek i zapravo imaju različitu, iako ponešto sličnu, fiziologiju čoveku)?
Sumnjam, da je među razlozima za odsustvo gore navedene procedure to da farmaceutske kompanije zapravo i nisu zainteresovane za efekte ljekovitog bilja u celosti, već pre za to na koji način mogu da izoluju materiju sa lekovitim dejstvom koja zatim može da se jeftino proizvede i marketira kao novi lek – i naravno, tu je novac.

Problem sa ovim pristupom je, ipak, da ljekovito bilje kao što su gavez, maslačak i drugo bilje, obično sadrže stotine, ako ne i hiljade hemijskih materija koje su u interakciji, pa ipak, od kojih mnoge još uvijek nisu dovoljno istražene i ne mogu da se proizvode. Ovo je odgovor na to zašto lijekovi, zasnovani na tzv. aktivnim sastojcima, često ne rade ili daju sporedne efekte.

Aspirin je ovde klasični slučaj. Salicilna kiselina je aktivni sastojak u tabletama aspirina i prva izolovana iz kore drveta bele vrbe. To je relativno jednostavna supstanca da se sintetički proizvede, a ipak, aspirin je poznat po tome da ume da izazove iritaciju stomaka i, u nekim slučajevima, ulceraciju stomačnog zida.

Dok biljni ekstrakt iz kore stabla bele vrbe generalno ne izaziva iritaciju, zahvaljujući jednom drugom, tzv. “ne-aktivnom sastojku” sadržanom u kori, čija je funkcija da zaštiti sluzokožu stomaka i tako prevenira čir.
Zapitajte se, šta birate: sporedne efekte, ili bez sporednih efekata? Vrlo je jednostavan odgovor. Zar ne?

Zašto se, onda, biljni lijekovi ne koriste češće i zbog čega pijemo te farmaceutske varalice? Odgovor je da u bilju leži malo ili nimalo novca za farmaceutske kompanije. One, biljke, su već izmišljene, lako se gaje, lako umnožavaju i, u najvećem dijelu, su slobodno dostupne.
Štaviše, ispravno prepisane i formulisane biljne mješavine, generalno rješavaju zdravstveni problem pacijenta tokom određenog vremena, bez potrebe za nastavljanjem uzimanja jednom prepisanog lijeka – što znači, nema ponovne kupovine. Lijekovi, s druge strane, prvenstveno imaju za cilj da nas oslobode simptoma – što znači: nastavak konsultacija, ponovnu kupovinu lijeka, dalji zdravstveni problemi. Šta mislite da je profitabilnija pozicija?
Nemojte me pogrešno razumeti, ovo nije način da kažem da su svi lijekovi lažni ili da nijedan farmaceutski lek ne liječi bolesti – liječe, dok su neki čak spasonosni i, bez sumnje, neprocjenjivi. Ipak, biljni ekstrakti mogu imati sličnu efikasnost, ali nisu promovisani i široko se podbacuje sa njihovom upotrebom.

Dnevne vijesti su prepune “otkrića” biljaka koje su potencijalni lek za ovo ili ono, kao na primjeru maslačka i njegovih potencijalnih antikanceroznih svojstava. Poenta je da ovo bilje treba ispitati na pravi način. Ono nije samo “aktivna materija”. Ono najčešće sadrži na stotine sastojaka i uzimanjem posebno samo jednog ili dva, nije ono što lekovito bilje čini efikasnim. Takođe, herbalisti rijetko prepisuju biljne ekstrakte posebno (kao preparat koji recimo sadrži samo jedno bilje), već obično kombinuju različite biljke u određenu mešavinu, što cilja više od isključivo glavnih simptoma.

U kineskoj medicini, recimo, postoji striktan red u hijerarhiji u ma kom biljnom preparatu, što zahtijeva veliko znanje i iskustvo praktičara. Činjenica da primarno ili načelno, bilje posjeduje aktivne sastojke, koji ostvaruju specifičan fiziološki efekat, ne znači da drugo bilje nije obavezno prisutno u preparatu.

Ovo je činjenica koju, čini se, farmaceutska industrija ignoriše u svojoj potrebi da proizvodi nove lijekove, a koji će određenu bolest držati pod kontrolom.
Poznavajući ovoliku efikasnost ljekovitog bilja, i činjenice da je u njemu potencijalan ključ liječenja mnogih oboljenja, i da nije skupo, uz vrijednost koja se potvrđuje kroz milenijume - zašto biljna medicina još uvek ne zauzima prvo mesto u ljekarskim tretmanima već se od strane mnogih ortodoksnih, medicinskih profesionalaca i farmaceutskih kompanija drži za hokus-pokus, hmmm?

Go: facebook/Icentar.ba